Để việc chốt sổ kế toán và lập báo cáo tài chính được hiệu quả, kế toán viên nên thực hiện các bước sau:
Bước 1: Sắp xếp chứng từ kế toán
Sắp xếp và quản lý hệ thống chứng từ kế toán theo trình tự thời gian. Chứng từ cần được lưu trữ theo tháng, quý để tiện cho việc kiểm soát.
Bước 2: Hạch toán chi tiết nghiệp vụ kinh tế phát sinh
Trên cơ sở các chứng từ đã được sắp xếp, phân loại, kế toán sẽ tiến hành mở sổ và ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh như: Phiếu nhập, phiếu xuất, phiếu thu, phiếu chi, báo có, báo nợ…
Để có thể tuân thủ các quy định của pháp luật về kế toán thuế, kế toán cần hoàn thiện dần các chứng từ hợp lý, hợp lệ, hợp pháp trong quá trình hạch toán.
Khi chốt sổ và lập báo cáo tài chính, cần lưu ý:
Bước 3: Phân bổ các nghiệp vụ phát sinh theo tháng
Hàng tháng, căn cứ vào các bút toán trước đó, kế toán tiến hành các bút toán phân bổ, như:
- Phân bổ chi phí trả trước
- Tính khấu hao tài sản cố định
- Phân bổ công cụ dụng cụ
Bước 4: Soát xét tổng hợp theo từng nhóm tài sản
Sau khi hạch toán, ghi sổ và hoàn thiện hồ sơ chứng từ, kế toán sẽ tiến hành soát xét lại các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
Để việc soát xét được diễn ra chính xác, phương pháp thường xuyên được áp dụng đó là phân nhóm tài sản. Phương pháp này giúp cho việc các tài khoản được soát xét kỹ càng và dễ phát hiện sai lệch nhất.
Các công việc soát xét như sau:
- Soát xét hàng tồn kho: Kiểm tra hàng tồn kho có bị âm không? Nếu có, tìm hiểu lý do bị âm, tìm nguyên nhân và phương pháp để chỉnh sửa, điều chỉnh kho bị âm. Chạy giá vốn theo phương pháp tính giá hàng tồn kho đã đăng ký áp dụng.
- Soát xét công nợ phải thu, phải trả: Trước hết đối với tài khoản công nợ phải thu, phải trả, cần phải đối chiếu với khách hàng bằng biên bản đối chiếu công nợ cuối năm. Sau đó, tiến hành kiểm tra các phát sinh bên có, bên nợ để phản ánh đúng nghiệp vụ kinh tế phát sinh và những rủi ro về thuế có thể gặp phải.
- Soát xét các khoản đầu tư: Kiểm tra hồ sơ đầu tư, phân tích bản chất và phương pháp hạch toán xem đã chính xác chưa, cần đối chứng để chắc chắn việc ghi nhận đầu tư đã chính xác. Tài liệu để đối chiếu là các biên bản họp, các tài liệu, báo cáo tài chính bên nhận đầu tư cung cấp.
- Soát xét các khoản chi phí trả trước: Kiểm tra giá trị và thời gian phân bổ, yêu cầu theo dõi từng khoản và phản ánh theo nguyên tắc phù hợp.
- Soát xét TSCĐ: Tính toán nguyên giá, thời gian sử dụng, nguyên tắc ghi nhận và phân bổ khấu hao theo quy định tại TT45/2013/TT-BTC, Thông tư 28/2017/TT-BTC. Đặc biệt lưu lý trường hợp nguyên tắc khấu trừ thuế GTGT và chi phí không được trừ khi tính thuế TNDN đối với ô tô chở người từ 9 chỗ ngồi trở xuống.
- Soát xét doanh thu và giá vốn: Kiểm tra doanh thu từng sản phẩm đã phản ánh theo giá trị thị trường chưa, biến động của giá bán và nguyên nhân biến động. Kiểm tra giá vốn từng mã hàng, từng hợp đồng đã được phản ánh chính sách chưa. Lãi gộp đã được tính chính xác chưa.
- Soát xét chi phí quản lý: Kiểm tra hồ sơ, tỷ lệ chi phí trên doanh thu đã nằm trong mức chấp nhận được và hợp lý hay chưa, các tài khoản đã được phản ánh chính xác chưa, việc ghi nhận doanh thu, chi phí đã phù hợp các nguyên tắc kế toán hay chưa?
- Cuối cùng kiểm tra các bút toán điều chỉnh sai sót, bút toán điều chỉnh đầu năm, bút toán điều chỉnh khi thay đổi chế độ kế toán.
Bước 5: Thực hiện các bút toán tổng hợp và kết chuyển
Sau khi soát xét toàn bộ các nghiệp vụ chi tiết và các bước theo bước 4 hoàn tất, kế toán thực hiện các bút toán kết chuyển doanh thu, chi phí, kết chuyển lãi lỗ, đảm bảo toàn bộ các tài khoản từ đầu 5 đến đầu 9 không có số dư cuối kỳ.
Bước 6: Lập báo cáo tài chính
- Lập báo cáo tài chính theo chế độ kế toán hiện hành
- Lập quyết toán thuế TNDN, TNCN
- Sau khi lập xong BCTC và quyết toán cần xuất ra excel để lưu tại máy. File nộp cho cơ quan thuế là file XML theo quy trình nộp báo cáo mới nhất được áp dụng