Wyrok TK – obowiązek raportowania schematów MDR niekonstytucyjny
Doradcy podatkowi chronieni tajemnicą zawodową
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 23 lipca 2024 r. (sygn. K 13/20) uznał, że przepisy o raportowaniu schematów podatkowych MDR są niezgodne z Konstytucją w zakresie, w jakim naruszają tajemnicę zawodową doradców podatkowych. Oznacza to, że doradcy podatkowi nie będą zobowiązani do raportowania schematów MDR do Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Wyrok nie został jeszcze opublikowany w Dzienniku Ustaw.
Wyrok TK jest wynikiem skargi złożonej przez Krajową Radę Doradców Podatkowych (KRDP), która już w 2019 roku wskazywała, że przepisy MDR naruszają Konstytucję.
Głównym argumentem KRDP było to, że przepisy te umożliwiają klientom zwolnienie doradcy podatkowego z tajemnicy zawodowej, co narusza fundamentalną zasadę tej profesji. Zdaniem KRDP, jedynie sąd może zwolnić doradcę z zachowania tajemnicy.
TK podzielił argumentację KRDP i uznał, że zmuszanie doradców podatkowych do ujawniania informacji chronionych tajemnicą zawodową narusza ich konstytucyjne prawo do wykonywania zawodu. Dodatkowo TK orzekł, że niezgodne z Konstytucją są również przepisy nakładające obowiązek raportowania schematów MDR za okres sprzed 1 stycznia 2019 r.
Orzeczenie TK – ważne dla doradców podatkowych
W wyroku Trybunału Konstytucyjnego Sygn. akt K 13/20 czytamy, że:
1. Art. 86b, art. 86d, art. 86e i art. 86f w związku z art. 86a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383, ze zm.) oraz w związku z art. 37 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 2117, ze zm.) w zakresie, w jakim tworzą wobec doradców podatkowych objętych tajemnicą zawodową obowiązek przekazywania informacji o schemacie podatkowym oraz nie określają dostatecznie przesłanek i trybu wyłączenia lub zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, są niezgodne z art. 2 w związku z art. 17 ust. 1 oraz z art. 49 i art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
oraz
2. Art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193) w zakresie, w jakim zobowiązuje promotora będącego doradcą podatkowym do przekazania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schemacie podatkowym w rozumieniu art. 86a § 1 pkt 10 ustawy – Ordynacja podatkowa innym niż schemat podatkowy transgraniczny w rozumieniu art. 86a § 1 pkt 12 ustawy – Ordynacja podatkowa, który został wdrożony przed wejściem w życie ustawy z 23 października 2018 r., jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.
Trybunał w orzeczeniu, które zapadło jednogłośnie, stwierdził m.in., że:
- przepisy o schematach podatkowych naruszają tajemnicę zawodową doradcy podatkowego,
- nałożenie na objętych tajemnicą zawodową doradców podatkowych obowiązku informacyjnego nie spełnia kryterium proporcjonalności,
- ustawodawca decydując się na retroakcję przepisów o MDR naruszył szczególnie istotną w prawie daninowym zasadę lex retro non agit i nie może swojego działania uzasadnić ochroną ważnego interesu publicznego.
Warto wspomnieć, że orzeczenie odnosi się wyłącznie do obowiązków promotorów lub wspomagających wykonujących zawód doradców podatkowych. Wyrok nie dotyczy innych promotorów, a więc np. radców prawnych czy adwokatów, TK bowiem wydając orzeczenie jest związany zakresem wniesionej skargi.
Co jest tu najważniejsze, to fakt stwierdzenia, że obowiązek przekazywania informacji o schematach podatkowych innych niż schematy transgraniczne nałożony na promotorów będących doradcami podatkowymi jest niezgodny z art. 2 Konstytucji i nie ma tu znaczenia czy doradca był związany tajemnicą zawodową czy też nie. Wyrok dotyczy również obowiązków w zakresie przekazywania schematów standaryzowanych.
Jak czytamy w komunikacie po zapadnięciu wyroku:
W stanie prawnym, który zaistnieje po niniejszym wyroku jedyną drogą do pozyskania przez państwo informacji o schematach podatkowych sporządzonych przez doradców podatkowych będzie, przekazanie przez doradców informacji o schemacie podatkowym korzystającym, którzy są obciążeni obowiązkiem ich zgłoszenia. Oznacza to m.in., że obowiązki uregulowane w art. 86b § 5-6 o.p. nie będą dotyczyć doradców podatkowych.
Co za tym idzie, przepisy o schematach podatkowych nadal obowiązują korzystających, czyli podatników, płatników i inkasentów objętych obowiązkami informacyjnymi wynikającymi z przepisów o MDR.
Przepisy o MDR niezgodne z Konstytucją – dlaczego?
23 lipca br. TK uznał, że zaskarżone przez KRDP przepisy o raportowaniu schematów podatkowych:
- nie spełniają wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady określoności prawa, oraz
- uniemożliwiają doradcom podatkowym działanie zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji, a więc na rzecz dobra i bezpieczeństwa ich klientów oraz ochrony interesu publicznego.
Warto podkreślić, że przepisy o raportowaniu schematów podatkowych były mocno krytykowane już od momentu ich wprowadzenia w 2019 r. Kwestionowano też wielokrotnie zbyt krótki vacatio legis (38-dniowy) oraz retroaktywny charakter legislacji.
Środowisko doradców podatkowych wskazywało także na nadmierną złożoność oraz niejasność przepisów. Przypomnijmy, że MF wydało jeszcze w 2019 r. objaśnienia w tym zakresie. Przeczytaj także o NSA: interpretacje indywidualne także dla MDR oraz Leasing operacyjny nie zawsze będzie schematem podatkowym
Wszystkie powyższe argumenty znalazły odzwierciedlenie w złożonej przez KRDP skargi do TK, której rezultatem jest wyrok TK z 23 lipca br.
Omawiając niekonstytucyjność polskich przepisów o raportowaniu schematów podatkowych, trzeba też nadmienić, że Trybunał Sprawiedliwości UE w 2022 r. orzekł w podobnej sprawie dotyczącej belgijskich przepisów o MDR. 15 września 2022 r. i 20 lipca 2023 r. belgijski Trybunał Konstytucyjny także uznał, że krajowe przepisy w zakresie MDR naruszają tajemnicę zawodową i są niekonstytucyjne.
Polski wyrok jest niezwykle ważny i stanowi początek drogi zmierzającej do naprawy krajowych regulacji podatkowych.
Raportowanie schematów podatkowych (MDR) – sprawdź, jak możemy pomóc
Oferujemy wsparcie w zakresie raportowania MDR. Nasza pomoc obejmuje m.in. obszary takie jak:
- Identyfikacja schematów - wsparcie w zidentyfikowaniu transakcji/zdarzeń mogących stanowić schemat podatkowy;
- Stworzenie wewnętrznej procedury należytej staranności - procedura umożliwi bieżącą identyfikację uzgodnień podatkowych podlegających raportowaniu jako schemat podatkowy w ujęciu regulacji MDR;
- Szkolenia dla pracowników - przeszkolenie pracowników mogących uczestniczyć w czynnościach kwalifikowanych jako schematy podatkowe w rozumieniu przepisów o MDR pod kątem ich rozpoznawania;
- Pomoc w zgłoszeniu schematów podatkowych.
Zapoznaj się z naszą usługą: Raportowanie schematów podatkowych (MDR)
